Wąż Pończosznik (Thamnophis spp.)

Pończosznik (Thamnophis spp.) to rodzaj węży z rodziny Colubridae, blisko spokrewnionych z zaskrońcami. Występują pospolicie w Ameryce Północnej i Środkowej (od Kanady, przez Stany Zjednoczone, aż po Meksyk, Gwatemalę, Nikarague i Belize). Zamieszkują zróżnicowane tereny, jednak najczęściej występują w pobliżu zbiorników wodnych. W zależności od gatunku mierzą od 40 do około 100 cm. Ubarwienie zazwyczaj szare, oliwkowe, brązowe lub czarne. Większość gatunków posiada na ciele pasy i plamy. Brzuch zazwyczaj jasny. Są dosyć płochliwe i w razie zagrożenia niezwykle szybko uciekają najczęściej w kierunku wody. Schwytane, mogą uwolnić z kloaki oleistą, cuchnącą wydzielinę, którą niezwykle ciężko sprać.

Wąż pończosznik żywi się żabami, ropuchami i drobnymi rybami. Młode osobniki polują głównie na kijanki i dżdżownice. Swoją zdobycz połykają zazwyczaj w całości. Mają uzębienie typu Opisthoglypha, czyli posiadają kilka dłuższych zębów, które służą do przytrzymywania zdobyczy. Są bardzo zwinne i szybkie. Doskonale pływają i nurkują. Późną jesienią, zbierają się w kryjówkach, w których jednocześnie może hibernować nawet kilkaset węży. Wychodzą masowo już przy pierwszych promieniach wiosennego słońca i przystępują do widowiskowych godów, nierzadko pośród topniejącego śniegu. Pończoszniki to węże jajożyworodne. Zarodki dojrzewają w ciele samicy i po około 100 dniach od kopulacji rodzi się od 5 do nawet 40 wężyków. Pończoszniki są wężami łatwymi w utrzymaniu w niewoli. Nie są jeszcze tak popularne w Europie, jak węże zbożowe czy królewskie. Jednak dzięki nietypowej diecie są coraz chętniej wybierane przez osoby, które mają opory przed karmieniem gryzoniami.

Najpopularniejszymi gatunkami w handlu są Thamnophis sirtalis oraz Thamnophis elegans. Te pierwsze cechują się zróżnicowanym ubarwieniem, w zależności od lokalizacji i podgatunku. Mogą być szaro-oliwkowe z żółtymi lub białymi pasami, a także posiadać intensywnie niebieskie i czerwone pasy (Podgatunek Thamnophis sirtalis infernalis). Pończoszniki to jedne z niewielu węzy, które można bezpiecznie trzymać w grupie. Zachować trzeba jedynie ostrożność podczas karmienia, by uniknąć pochwycenia pokarmu przez dwa osobnik. Taka sytuacja mogłaby prowadzić do wzajemnych pogryzień lub nawet doprowadzić do połknięcia jednego węża przez drugiego.

Terrarium dla pończosznika

Przygotowując terrarium szklane upewnij się, że nie ma niezabezpieczonych otworów czy szpary między szybami. Pończoszniki są mistrzami ucieczki, potrafią mocno spłaszczyć ciało, co pozwala im się przecisnąć przez nieprawdopodobnie ciasne przestrzenie. Terrarium dla pończosznika powinno być poziome, ponieważ te węże większość czasu spędzają na lądzie. Dla młodego osobnika idealne będzie terrarium o wymiarach 60x40x40. Dla dorosłego najlepsze będzie terrarium 100x40x40 lub 120x50x50 cm.

Basen — strefa wodna

Pończoszniki to węże mocno związane ze środowiskiem wodnym. Niezbędnym elementem wystroju jego terrarium jest duży basen lub nawet odpowiednio zaaranżowana część wodna. Ze względu na zwiększoną wilgotność, bardzo ważna jest odpowiednia wentylacja, która zapobiegnie tworzeniu się pleśni. Idealne będą zbiorniki firmy Repti Planet, które posiadają duże powierzchnie wentylacji oraz dosyć wysoką podstawę, którą można przerobić na częściowe akwaterrarium, montując filtr i wpuszczając żywe rybki. Woda w basenie powinna być bezwzględnie wymieniana w przypadku zabrudzenia odchodami.

Wystrój terrarium

Terrarium powinno być obficie zaaranżowane naturalnym wystrojem. Do jego urządzenia możemy wybrać korzenie, tuby korkowe, kawałki kory, płaty mchu i kamienie. Z roślin do terrarium idealnie sprawdzi się Skrzydłokwiat, Philodendron, Ficusy czy Epipremnum. Jako podłoża używamy ziemi ekologicznej bez nawozów, włókna kokosowego lub mieszanki torfu z kawałkami kory cyprysowej. Terrarium dla węża może być utrzymane w klimacie bioaktywnym, a do podłoża możemy wpuścić dżdżownice rosówki, ślimaki i ekipę sprzątającą, czyli prosionki czy skoczogonki, które będą pomagały w sprzątaniu odchodów, pleśni i innych nieczystości.

Dobór oświetlenia i ogrzewania

Terrarium dla pończosznika powinno być podzielone na dwie strefy — chłodną oraz ciepłą. Na wyspie ciepła umieszczamy żarówkę grzewczą typu dziennego (emitującą światło zbliżone do słonecznego) o mocy 25, 50 lub 75W. Temperatura po ciepłej stronie powinna wynosić około 27-28 °C, miejscowo nawet 30-32 °C. Wyspę ciepła możemy uzyskać, umieszczając element wystroju np. korzeń lub kamień bezpośrednio pod żarówką. Po chłodnej stronie utrzymujemy temperaturę w granicach 22-25 °C. Nocą wystarczy temperatura pokojowa.

Pończoszniki są wężami o aktywności całodobowej. Zalecane jest więc utrzymanie cyklu dzień-noc, przy czym oświetlenie powinno być włączone na co najmniej 12 godzin na dobę. Źródło UV nie jest wymagane, jednak istnieją doniesienia, że działa stymulująco na te węże.

Karmienie pończosznika — co je pończosznik?

Pończoszniki w naturze odżywiają się małymi ofiarami, związanymi ze środowiskiem wodnym. Takim pokarmem w naturze są żaby, ropuchy, traszki, kijanki, dżdżownice i drobne ryby. Oczywiście okazjonalnie jadają gryzonie, czy ptaki, jednak podstawą ich diety są lekkostrawne płazy i ryby.

Dzięki elastycznej diecie są chętnie wybierane jako "alternatywne" węże dla osób, które mają wewnętrzne opory przed karmieniem gryzoniami. Pończoszniki najlepiej karmić podając pokarm w jasnej miseczce. Węże szybko nauczą się tej metody karmienia i chętnie będą podpełzać, gdy tylko w terrarium pojawi się naczynie. Oswojone osobniki można karmić z pincety. Młode karmimy drobnymi rybkami (gupik, molinezja, mieczyk), rosówkami, lub kijankami z hodowli. Dobrze rozkarmione osobniki jadają pasy mięsa, a także martwe ryby czy ich kawałki. Starajmy się wybierać ryby, które nie zawierają tiaminazy (enzym rozkładający witaminę B1), czyli przede wszystkim ryby karpiowate jak karasie, płocie, amur, a z akwariowych wszelkie brzanki, welonki, danio etc. Kęsy powinny być wąskie, niewiele szersze niż głowa węża. Pończoszniki karmimy w myśl zasady — mniej, a częściej. Młode jedzą nawet co 2-3 dni, podrostki raz w tygodniu, a dorosłe co 10-14 dni. Samice w okresie godowym można dokarmiać oseskami mysimi lub szczurzymi. Pamiętajmy, że podawanie żywych gryzoni jest bardzo niebezpieczne, ponieważ pończoszniki nie mają odruchu duszenia ofiary, a połykają ją w całości. To w przypadku gryzoni może doprowadzić do dotkliwego pogryzienia.

Suplementacja

Suplementacja pończoszników jest bardzo istotna. Karmiąc węże monodietą składającą się głównie z pasów mięsa lub filetów rybnych możemy szybko doprowadzić do niedoborów witamin i minerałów. Objawiają się one zaburzeniami neurologicznymi prowadzącymi nawet do śmierci węża. Pokarm powinniśmy suplementować mieszanką mineralno-witaminową przynajmniej co drugie, trzecie karmienie.

Zimowanie

Pończoszniki w naturze zapadają w hibernacje w okolicach października (w chłodniejszych rejonach odpowiednio wcześniej). Charakterystyczną cechą dla tego gatunku są wieloletnie zimowiska, do których węże wracają masowo każdego roku. W takich miejscach zimują wspólnie w grupach składających się nawet z kilkuset osobników. W terrarium zimowanie nie jest konieczne, jednak zalecane. Głównie dla zachowania prawidłowego trybu życia i regeneracji, zwłaszcza dla gatunków pochodzących z chłodniejszych rejonów. Przed przystąpieniem do zimowania, stopniowo skracamy oświetlenie. Początkowo do 8 a później do 6 godzin dziennie, pozwalając wężom na naturalne przygotowania do wychłodzenia. Na 2 tygodnie przed hibernacją zaprzestajemy karmienia i pozwalamy pończosznikowi dokładnie się wypróżnić. Następnie umieszczamy węża w pojemniku wypełnionym lekko wilgotnym podłożem lub mchem i umieszczamy w pomieszczeniu o temperaturze 8-10 °C na około 2 miesiące. Wczesną wiosną zaczynamy stopniowo wybudzać pończoszniki, zwiększając powoli temperaturę oraz ilość światła dziennego. W pełni rozbudzony wąż powinien chętnie przyjmować pokarm.

Rozmnażanie

Do rozrodu potrzebujemy pary dorosłych osobników w dobrej kondycji. Zaleca się, by samica miała minimum dwa lata. W naturze pończoszniki kopulują masowo, a do jednej samicy zaleca się jednorazowo nawet kilkanaście samców. Do kopulacji dochodzi po zalotach polegających na ganianiu się po zbiorniku. Zapłodniona samica wyraźnie puchnie w dolnej części ciała oraz ma wzmożony apetyt. Po około 90-100 dniach rodzi od 4 do nawet 40 maleńkich wężyków, które od chwili narodzin są samodzielne. Przed porodem warto oddzielić samicę do pojemnika, by zapobiec ucieczce młodych lub ich rozejściu się po terrarium.

Czy jest to wąż dla początkujących?

Większość pończoszników to węże dosyć proste w hodowli. Łatwo się oswajają i przyzwyczajają do jedzenia w obecności opiekuna. Polecane są dla początkujących, jednak wymagają zapewnienia odpowiednich warunków do życia. Trzeba pamiętać jednak, że są to węże, które należy przyzwyczaić do siebie. Dopiero co kupione osobniki zapewne będą mocno płochliwe i niechętne do interakcji z właścicielem.