Gekon gargulcowy (Rhacodactylus auriculatus)

Gekon gargulcowy (Rhacodactylus auriculatus)

Gekon gargulcowy (Rhacodactylus auriculatus) nazywane jest również gekonem uszastym. To endemiczny gatunek, zamieszkujący wyłącznie południowy kraniec wyspy Grande Terre w rejonie Nowej Kaledonii leżącą między Australią a Fidżi. Zwierzę żyje w środowisku tropikalnym, są to wilgotne lasy deszczowe. Gekon aktywny jest zazwyczaj nocą i o świcie, kiedy łapie pierwsze promienie słońca. Dnie w naturalnym środowisku spędza raczej ukryty w szczelinach drzew, czy w skupiskach liści. W terrarium bardzo często zobaczymy go poza kryjówkami w bardzo widocznym miejscu. To sprawia, że często jest chętniej wybieranym gekonem od bardziej popularnego gatunku — gekona orzęsionego. Gargulec jako endemit został opisany pierwszy raz w 1869 r. Obecnie, dzika populacja jest zagrożona wyginięciem z powodu zawleczenia na wyspy szczurów i zdziczałych kotów. Dzięki branży terrarystycznej gatunek ten jest coraz częściej rozmnażany przez hodowców i hobbystów! Można powiedzieć, że powoli przejmuje rynek gekonów orzęsionych.

Gekon gargulcowy jest śmiałą jaszczurką o łagodnym usposobieniu. Potrafi skraść serce swoją niezdarnością, bystrym spojrzeniem czy karmieniem papkami prosto z ręki, czy łyżeczki.

Jak wygląda Gekon gargulcowy (Rhacodactylus auriculatus)

Gekon gargulcowy

Gekon gargulcowy jest średniej wielkości jaszczurką, która dorasta do 18-22 cm długości ciała wraz z ogonem. Dorosły gad osiąga przy tym 40-60 gramów wagi. Cechą charakterystyczną dla tego gatunku są dwa kostne wyrostki w tylnej części czaszki. To od nich wzięła się jego nazwa. 

Ciało gekona gargulcowego jest dosyć masywne i beczułkowate. Kończyny zaopatrzone są w lamele — specjalne struktury tkankowe, pozwalające gekonom na wspinaczkę po płaskich powierzchniach, w tym po szkle. Ogon u tego gatunku jest dosyć cienki i nieproporcjonalny. Służy jednak jako piąta kończyna i narzędzie chwytne podczas wspinaczki po gałęziach. W sytuacji zagrożenia, gekon może odrzucić ogon, ale spokojnie. U gekonów gargulcowych ogon odrasta po kilku miesiącach. Pamiętajmy jednak, że jego regeneracja zużywa duże pokłady energii, więc powinniśmy unikać sytuacji, w której może dojść do autonomii. Dziko występujące osobniki są ubarwione zróżnicowanie. Barwa ciała może być koloru oliwkowego, beżowego, brązowego, czerwonego, białego lub być połączeniem kilku wzorów i kolorów. Występują osobniki, u których strona grzbietowa jest wyraźnie oddzielona pasami lub takie, u których wzór jest nieregularny.

Przez wiele lat selekcji, wyhodowano kilkanaście odmian barwnych, różniących się wzorem (np. Stripe, Blotch, Mosaic) kolorem (Red, Orange, Bekon, White) lub kombinacjami obu cech. Mnoga dostępność odmian barwnych powoduje, że każdy znajdzie osobnika, który przypadnie mu do gustu. Pamiętajmy jednak o tym, że im mniej popularna odmiana tym zwierzę jest droższe, a często po prostu niedostępne.

Rhacodactylus auriculatus mogą być utrzymywane pojedynczo lub w haremach, gdzie na jednego samca przypadają 2-3 samice. Trzymając gekony gargulcowe w grupie, musimy zwracać szczególną uwagę na kondycję każdego z osobników. Zdarzają się przypadki dominacji i izolowania najsłabszego osobnika od pokarmu i miejsc do odpoczynku. Często zdarza się, że najsłabszy osobnik jest nękany, oraz podgryzany. Takie zwierzę należy natychmiast oddzielić od reszty.

Osobiście jednak uważam, że nie ma sensu trzymania gekona gargulcowego w haremie, gdyż dochodzi do podgryzania nawet ogona. Sam hodowca zauważy, że coś się dzieje w momencie, kiedy dojdzie do mechanicznego uszkodzenia, utraty wagi, czy braku jej przyrostu.

Jak rozróżnić płeć gekona gargulcowego?

Płeć u małych gekonów gargulcowych jest trudna do zweryfikowania. Doświadczeni hodowcy próbują swoich sił przy określeniu płci po wyglądzie porów udowych. Metoda ta jest dość zawodna. Aby mieć pewność warto poczekać do osiągnięcia odpowiedniej wagi — przynajmniej 12-15 gram. Taką wagę osiągają kilkumiesięczne osobniki odpowiednio karmione. Jak sprawdzić płeć u gekona gargulcowego? Wystarczy u podrostków spojrzeć na początek ogona od strony kloaki. U samców widać wyraźne pogrubienie przypominające dwie kuleczki. Samice zaś takiego zgrubienia nie mają, okolice kloaki będą płaskie.

Terrarium dla gekona gargulcowego

Mając na uwadze tryb życia i rejon występowania, terrarium dla gekona gargulcowego musi być urządzone w biotopie tropikalnym. Optymalna wielkość to terrarium szklane 40x40x60 cm lub większe. W takich warunkach można pokusić się trzymania haremu, ale tę formę zalecam próbować ewentualnie doświadczonym. Niektórzy hodowcy, czy hobbyści wybierają terraria szklane 30x30x40 cm z braku miejsca lub przez ilość posiadanych zwierząt. Uważam jednak, że lepszym minimum byłoby 35x35x50 cm. Idealnym zbiornikiem dla gada będą gotowe terraria szklane z wentylacją grawitacyjną. Nie polecamy siatkowych, gdyż ma zbyt dużą wentylację i zwierzę mniej chętnie będzie chodzić po siatce. W terrariach z płyty meblowej trzeba kombinować z zabezpieczeniem płyty przed wilgocią. Dodatkowo takie zbiorniki nie robią "WoW" jak te z całe oszklone, gdzie mamy lepszy widok na dżungle.

Urządzenie terrarium dla gekona gargulcowego to naprawdę łatwe, ale ciekawe zadanie. Możemy zrobić to na dwa sposoby, naturalny lub wpół naturalny z domieszką sztucznych elementów.

Z tyłu możemy zamocować ściankę do terrarium. Będzie odwzorowywać naturalną strukturę drzewa, a dodatkowo nadawać całości ciekawy wygląd. Na podłoże możemy wysypać keramzyt, agrowłókninę i podłoże bioaktywne, dzięki czemu będziemy utrzymywać łatwo wysoką wilgotność. Używając podłoża bioaktywnego możemy zdecydować się na ekipę sprzątającą odchody — skoczogonki. Na spód terrarium możemy również wysypać liście, które przykryją owady jednocześnie utrzymując dłużej wodę w zbiorniku. Jako kryjówki idealnie sprawdzą się tuby korkowe, które w połączeniu z gałęziami dadzą sporo miejsca do wspinaczki. Rośliny żywe najczęściej wybierane w terrariach tropikalnych to epipremnum, filodendrony i sansewierie. Oczywiście w sytuacji, kiedy nie myślisz o oświetleniu dla roślin, idealnie sprawdzą się sztuczne, bo nie zwiędną. Wymaganą wilgotność 60% w terrarium utrzymamy zraszając terrarium codziennie rano i wieczorem.

Gekony gargulcowe przez swoją niezdarność często są narażone na upadki.  Urządzając terrarium dopilnuj, aby elementy wystroju były zamocowane w sposób bezpieczny. To znaczy, że nie będą stwarzały ryzyka osunięcia i przygniecenia gekona.

Oświetlenie i ogrzewanie

Gekony gargulcowe to jaszczurki żyjące w wilgotnym i tropikalnym środowisku. Wyspowy klimat i bliskość oceanu sprawia, że rejon ich występowania cechuje się optymalnymi temperaturami i dosyć wietrzną pogodą. Temperatura w środku pory gorącej rzadko przekracza 30 °C. Przez większość czasu temperatura oscyluje w granicach 24-28 °C, z nocnymi spadkami nawet do 12-14 °C. Z tego powodu ważne jest, by w porze letniej zwierzaka nie przegrzać.

U większości dogrzewanie gekonów gargulcowych nie ma sensu. Temperatura w wielu domach oscyluje w przedziale 20-26 °C za dnia i 18-20 °C w nocy.

Jeśli jednak temperatury masz niższe, wówczas żarówki grzewcze do terrarium punktowe będą odpowiednim dla Ciebie rozwiązaniem. Idealnie sprawdzają się o maksymalnej mocy 25W. Pamiętaj jednak, by sprawdzić temperaturę termometrem przed włożeniem zwierzaka do terrarium. Co więcej, latem możliwe, że będziesz mieć inną temperaturę w terrarium jak zimą. Z tego względu zalecamy stałe monitorowanie termometrem.

Oświetlenie UVB u gekonów gargulcowych nie jest wymagane. Wpływa jednak jego niewielka ilość na samopoczucie gada. Warto zastosować zestaw UVB 2,4% firmy Arcadia lub Reptiles System. Jest to świetlówka, która doda dodatkowo światła do terrarium. Warto tutaj zwrócić uwagę, że promienie UV nie przebijają się przez szkło, dlatego zamontuj oświetlenie na siatce. Jako źródło promieni UVB i UVA może być również żarówka kompaktowa. Nie montuj tylko oświetlenia i ogrzewania wewnątrz terrarium, ponieważ jaszczurka może się od niego poparzyć.

Dieta i odżywianie

Gargulce są jaszczurkami wszystkożernymi, dosłownie wszystko zjedzą. W naturze polują na owady, a także zlizują nektar, pyłek kwiatowy czy podgryzają owoce. W hodowli gekony jedzą papki jak np. Gecko Nutrition, które bardzo chwalą sobie hodowcy. Gotowe mieszanki papek dla gekonów należy podawać w miseczce, z której zwierzę będzie zlizywać pokarm. Idealnie sprawdzają się wszelkiego rodzaju miseczki podwieszane do terrarium na przyssawkę. Papka jest przygotowana ze świeżych składników, więc niezjedzoną porcję bezwzględnie usuń z terrarium, by nie sfermentowała. Okazjonalnie można podać gekonowi dobrej jakości miód lub owocowy przecier, np. ze słoiczka dla dzieci. Ważne, by był bez cukru i nie zawierał nabiału.

Oprócz papek dieta gekona gargulcowego powinna zawierać miękkie owady, dostosowane wielkością do pyszczka gekona. Pancerzyki owadów działają jak błonnik, a także dostarczają jaszczurce niezbędnych składników odżywczych, takich jak tłuszcze i białko. W hodowlach, gekony gargulcowe chętnie jadają świerszcze bananowe, karaczany lub ćmy moli woskowych. Pokarm dla gekona bezwzględnie należy suplementować wapniem z D3 i raz w tygodniu witaminami bez wit. D3. Wodę pitną gekony pobierają bezpośrednio z liści i ścianek terrarium. Zapewniamy ją poprzez codzienne, obfite spryskiwanie całego zbiornika. Możesz zamontować automatyczny system zraszania, który będzie za Ciebie spryskiwać terrarium.

Najczęstsze błędy i problemy zdrowotne

Gekony gargulcowe, tak jak i gekony orzęsione, często padają ofiarami niewłaściwej diety. Wiele osób bardzo chciałoby mieć gekona, jednak wizja karmienia żywymi "robakami" ich przeraża. Owady karmowe w przypadku tego gatunku nie są podstawą diety, jednak bezwzględnie powinny być proponowane. Oczywiście, często zdarza się, że jaszczurka ich nie jada, ale warto jednak próbować je podawać. Nieodpowiednia dieta szczególnie u  młodych osobników, szybko doprowadzi do niedoborów i wystąpienia MBD (Metabolic Bone Disease).

Jednym z pierwszych objawów krzywicy jest upośledzona przyczepność, drżenia łapek, syndrom "floppy tail" czyli ogon u gekona odwróconego głową w dół, nie przylega płasko do szyby, a zwisa bezwładnie, pokrzywiony ogon w kształt zygzaka, a w przypadkach zaawansowanej choroby, nawet patologiczne rozmiękczenie żuchwy uniemożliwiające pobieranie pokarmu.

W przypadku zauważenia pierwszych objawów należy udać się do weterynarza, który zaleci odpowiednią suplementację, a być może nawet poda wapń w postaci iniekcyjnej.

Problemy okołorozrodcze mogą dotknąć zarówno samce, jak i samice. U samic w wyniku niezapewnienia miejsca do złożenia jaj, niedoborów, zbyt młodego wieku lub słabej kondycji ogólnej, może dojść do zatrzymania jaj. Samica nie mogąc złożyć jaj szybko robi się apatyczna, a w jajowodach powstaje stan zapalny, który może doprowadzić do jej zgonu. Jeżeli pomimo zapewnienia odpowiedniego miejsca do złożenia jaj samica nadal nie potrafi ich złożyć, należy udać się do weterynarza.

Samce z kolei są narażone na powikłania w postaci wypadnięcia hemipenisa. Niekiedy zdarza się, że samiec po skończonej kopulacji, nie jest w stanie schować półprącia, ponieważ jest ono zbyt napuchnięte krwią. Jeżeli stan ten utrzymuje się przez dłuższy czas lub 1-2 dni, należy udać się do weterynarza. W pierwszej chwili, aby ulżyć jaszczurce, można położyć ją na wilgotny ręcznik papierowy.

Rozmnażanie i odchód młodych

Gekon gargulcowy to łatwy gad w rozmnażaniu. Co więcej, początkujący hobbyści są w stanie rozmnożyć te jaszczurki. Do udanego rozrodu potrzeba samca i samicy, odpowiedniego wieku pary, kondycji i trochę chęci. Gady powinny być odpowiednio odżywione, intensywnie suplementowane i ważyć przynajmniej 40 gram. Osobiście rozmnażam gargulce, jak osiągną przynajmniej 10 gram więcej. Samice należy dopuścić do samca, chyba że kawaler jest zbyt agresywny to odwrotnie. Jaszczurka składa zazwyczaj dwa jaja, jednak zdarzyć się może, że będzie tylko jedno. Do złożenia jaj należy zapewnić pojemnik z torfem, mchem lub podłożem bioaktywnym. Osobiście najlepiej sprawdza mi się torf. Taki pojemnik powinien mieć około 5-10 cm głębokości. Samica w jednym sezonie potrafi złożyć kilkukrotnie jaja. W sumie może wydać nam nawet 8-10 sztuk. W temperaturze 26-28 °C inkubacja trwać będzie około 70-120 dni.

Młode świeżo wyklute jaszczurki polecam trzymać w faunariach na ręcznikach papierowych. Jako wystrój w zupełności wystarczy tuba korkowa i kawałek sztucznej roślinki. Młodym zapewniamy takie same warunki jak dorosłym, z tym że w mniejszym pojemniku.

W celu uzyskania potomstwa jak najlepszej jakości zaleca się łączyć gekony niespokrewnione i ukierunkowane na konkretne odmiany barwne.

Pasożyty u gadów

W przypadku wszystkich gadów, w tym również gekona gargulcowego, bardzo ważna jest obserwacja odchodów. Jeżeli są luźne, o nietypowym kolorze, mają mocny, cuchnący zapach, należy zebrać je i oddać do przebadania pod kątem pasożytów. Idealnym pojemnikiem na odchody jest moczbox z apteki. Warto tu zaznaczyć, że odchody do badania muszą być świeże, dlatego zebrane dzień wcześniej włóż do lodówki.

Czy gekon gargulcowy jest dla początkujących?

Gekon gargulcowy to wdzięczna, łagodna jaszczurka. Przy odpowiednim podejściu szybko przyzwyczaja się do obecności opiekuna. Gekon gargulcowy może przyzwyczaić się na tyle, by bez stresu wejść na rękę lub zlizać papkę z palca opiekuna. Jak każdy gad, nie jest to zwierzątko do głaskania, ani częstego brania "na rączki". Okazjonalne wyciąganie gekona z terrarium, np. podczas sprzątania, należy robić bardzo ostrożnie i nie dopuszczać do zagrożeń, np. kontaktu z psem lub kotem. Uważaj również na wysokość, na jakiej jaszczurkę trzymasz, by nie spadła z wysokości zagrażającej zdrowiu. Maluszki są bardziej płochliwe i delikatne, dlatego nie zaleca się wyciągania ich z terrarium.

Gekon gargulcowy nie znajduje się na liście CITES i nie wymaga rejestracji. Osobiście mogę stwierdzić, że jest to jaszczurka, która może wyprzeć tak popularnego gekona orzęsionego.